Sianokiszonka - warto czy nie warto?

Zakiszenie zielonej masy to współcześnie jedna z najbardziej racjonalnych i uzasadnionych ekonomicznie metod konserwacji pasz objętościowych dla zwierząt – dobrze znane wszystkim rolnikom siano i mniej popularne kiszonki. Dobrze sporządzona sianokiszonka w pożywieniu bydła mlecznego to ogromne ilości składników odżywczych, wpływających na jakość produktów mleczarskich.

 

Sianokiszonka w przeciwieństwie do zielonek ma stałą wartość pokarmową. Nie zmieniają jej ani warunki atmosferyczne, ani upływ czasu.

Sianokiszonka czy siano?

Wielu rolników zastanawia się: co jest lepsze sianokiszonka czy siano? Przy wyborze określonej metody konserwacji pasz z użytków zielonych duży wpływ mają panujące w danym gospodarstwie warunki i możliwości techniczne.

Postęp technologiczny maszyn rolniczych zrewolucjonizował system konserwacji pasz pochodzących z użytków zielonych. Sprawiło to, że produkcja sianokiszonek zyskała na popularności.

Argumentami przemawiającymi za wyborem sianokiszonki są: mniejsze uzależnienie od warunków atmosferycznych oraz mniejsze straty w składnikach pokarmowych spowodowanych wymywaniem przez opady.

Jak przygotować dobrej jakości sianokiszonkę?

Każdy rolnik – mniejszy czy większy – pragnie mieć zdrowe i wysokie plony produkcyjne. Warunkiem ich uzyskania jest stosowanie paszy o wysokiej wartości odżywczej. W hodowli bydła warto postawić na dobre jakościowo kiszonki.

Wartość paszy z traw definiuje de facto skład botaniczny runi łąkowej. Do zakiszania warto wybierać mieszankę traw z motylkowatymi, wówczas tworzymy najbardziej wartościowy surowiec. Udział motylkowatych na poziomie 20-40% w takiej mieszance zwiększa ilość białka w plonie, poprawia również zawartość makro- i mikroelementów w paszy. Ponadto, rośliny motylkowate zwiększają strawność paszy i minimalizują użycie azotu (pobierają azot z atmosfery).

 

Cechy dobrej sianokiszonki
30-40% suchej masy; do 20-25% włókna w suchej masie; 15% białka ogólnego w suchej masie; pH między 4,3-4,7; swoisty, aromatyczny, przyjemnie kwaskowy zapach; kolor lekko brązowy; liście i łodygi powinny być czyste i łatwo dostrzegalne, to znaczy: bez zanieczyszczeń i pleśni.

Sianokiszonka w pożywieniu bydła mlecznego

Wysoki plon biomasy roślin w pożywieniu zapewnia dawka pokarmowa zawierająca ⅔ kiszonki z kukurydzy i ⅓ sianokiszonki z traw z motylkowatymi. Jednak krowom o wysokim poziomem produkcyjnym i mającym duże wymagania żywieniowe, przy jednocześnie ograniczonych możliwościach pobrania paszy, trudno jest zapewnić odpowiedni poziom energii. W takim przypadku oprócz kiszonek koniecznie musimy zastosować również pasze treściwe, uzupełniane składnikami mineralnymi i witaminami. Ich ilość powinniśmy dostosować do okresu laktacji i aktualnej wydajności krów. W tym celu warto skonsultować się z dobrym doradcą żywieniowym. Sianokiszonka w pożywieniu bydła mlecznego jest więc potrzebnym dodatkiem do paszy.

Sianokiszonka – kiedy robić?

W polskich warunkach – oczywiście w zależności od regionu – termin pierwszego pokosu przypada mniej więcej na drugą połowę maja. Trawy do zakiszenia najlepiej kosić w takiej fazie rozwoju. Mają wówczas wysoką wartość pokarmową i dają najwyższy plon strawnych składników pokarmowych. Zaś optymalnym terminem koszenia użytków zielonych jest stadium kłoszenia się traw lub pełnia pączkowania roślin motylkowatych.

Zbieranie trawy na kiszonki w późniejszym terminie spowoduje zmniejszenie w roślinach ilości białka ogólnego, a zarazem zwiększenie ilości włókna. To z kolei zmniejsza nie tylko strawność i zawartość składników pokarmowych, ale ogranicza także pobieranie pasz - taka pasza po prostu zwierzętom nie smakuje.

Na jakość traw przeznaczonych na kiszonki wpływa również wysokość koszenia. Zielonkę najlepiej kosić w momencie, gdy ta osiągnie mniej więcej 30 cm. Wówczas ścinamy ją na wysokości – w zależności od rodzaju trawy – od 5 do 8 cm. Zbyt niskie koszenie opóźnia odrost roślin i wpływa na wzrost zanieczyszczenia zielonki glebą, a zwiększenie wysokości ścierniska przyczynia się do strat plonu z powodu nierównomiernego odrostu runi.

Sianokiszonka – wady i zalety dwóch technologii

Sianokiszonkę możemy przygotowywać na dwa sposoby:

1. w pryzmach zabezpieczonych siatką (lub ewentualnie sznurkiem rolniczym) oraz folią chroniącą przed deszczem,
2. w belach wykorzystując folie do sianokiszonki.

 

Najważniejszym argumentem świadczącym za metoda pryzmy jest mniejsze zużycie folii oraz – przy większej produkcji – czasochłonne owijanie oraz zwózka pojedynczych balotów. Pryzma ma jednak swoje wady. Do jej przygotowania potrzebne są ogromne nakłady inwestycyjne na coraz droższe maszyny rolnicze. Wrażliwość na warunki pogodowe w trakcie zbierania i ubijania masy zielonej również jest czynnikiem niesprzyjającym. Pryzmę przygotowuje się najczęściej przez dwa-trzy dni i w tym czasie masa zielona traci wiele cennych wartości odżywczych. Jeśli spadnie deszcz przed przykryciem trawy, wydłuża się czas produkcji i jednocześnie rośnie ryzyko wystąpienia procesów gnicia i pleśni. Wybierając więc pryzmę, należy liczyć się ze stratami sięgającymi nawet 15% paszy.

Warto również zaznaczyć, że w przypadku pryzmy mamy możliwość mieszania materiału wykorzystywanego do zakiszania, która przez część rolników uznawana jest za zaletę, przez innych natomiast za wadę.

Atutem sianokiszonki w belach jest wysoka jakość uzyskiwanej paszy oraz minimalizacja jej strat przy skarmianiu. Dodatkowo, przygotowując sianokiszonkę w belach mamy możliwość zbioru traw w różnym terminie. Przy nowych, sianych trawach, ma to ogromne znaczenie. Istotne może być również to, że dla różnych odmian traw i łąk, producenci wykonują bele w odmiennych kolorach. Osoby posiadające większe gospodarstwa, z różnymi zwierzętami hodowlanymi, mogą podzielić paszę przykładowo między krowy mleczne i opasy. Możliwość takiego podziału jest w konsekwencji dużym ułatwieniem pracy w okresie dokarmiania. Rolnicy najczęściej stosują jednak białe bele – prawdopodobnie ze względu na to, że kolor ten odbija promienie słoneczne, dzięki temu temperatura sianokiszonki nie jest za wysoka.

W czasie kapryśnej pogody również przewaga ma metoda z wykorzystaniem balotów. Przygotowanie ich, przy dobrej organizacji pracy, zamyka się bowiem w jednym dniu roboczym. Znacznie redukujemy więc ryzyko pogodowe.

 

Sianokiszonka – czy warto?

Najważniejszymi czynniki determinującymi opłacalność produkcji sianokiszonki są: wybór miejsca składowania paszy, czas jej przygotowania i zaangażowanie odpowiedniego sprzętu technicznego. Wybór odpowiedniej technologii przygotowania sianokiszonki jest jednak kluczowy. Możemy postawić metodę pryzmy lub beli.

Wybierając pryzmę zużywamy mniej folii, czyli koszt jednostkowy jest mniejszy, jednakże wymaga ona dużych nakładów finansowych przy zakupie nowoczesnych maszyn rolniczych. Do tego dochodzi krótki czas na przygotowanie ze względu na ryzyko pogodowe.

Sianokiszonka w belach nabiera na nowo znaczenia, ponieważ można dzięki niej bardzo szybko reagować na kaprysy pogodowe oraz efektywnie wykorzystać zieloną biomasę. Bele do sianokiszonki umożliwiają maksymalne wykorzystanie roślin pastewnych, a tym samym na produkowanie wysokiej jakości paszy.

W przypadku sianokiszonki w belach niezbędny jest zakup potrzebnego sprzętu, to znaczy siatki do bel oraz folii, które można podzielić na produkowane metodą wylewaną oraz wydmuchu. Dobierając folie do sianokiszonki warto kierować się tym, przez jaki czas ma być przechowywana w balotach. Folie do sianokiszonki o niższych parametrach przeznaczone są do sianokiszonki o krótszym okresie przechowywania. Zaś te o lepszej jakości pozwalają na dłuższe składowanie.